آبیاری زیرسطحی، روشی کارآمد و بهینه برای آبیاری درختان است که در سالهای اخیر به دلیل مزایای فراوان، مورد توجه باغداران و کشاورزان قرار گرفته است. در این روش، آب به صورت مستقیم و زیر سطح خاک به ریشههای درختان رسانده میشود که باعث کاهش تبخیر آب، افزایش راندمان آبیاری و بهبود رشد و نمو درختان میشود. در این مقاله، به بررسی بهترین روشهای آبیاری زیرسطحی درختان و مزایا و معایب هر یک خواهیم پرداخت.
انواع روشهای زیر سطحی
چندین روش برای اجرای سیستم آبیاری زیرسطحی وجود دارد که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره میکنیم و همچنین مزایا و معایب آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
آبیاری قطرهای زیرسطحی
در آبیاری قطرهای زیر سطحی، آب به صورت قطرهای و مستقیم به ریشه گیاهان میرسد. در این روش، سیستم آبیاری در زیر سطح خاک قرار میگیرد و آب از طریق قطرهچکانهایی که در نزدیکی ریشهها تعبیه شدهاند، به صورت تدریجی و یکنواخت رها میشود.
این روش مزایای بسیاری از جمله کاهش تبخیر، افزایش راندمان آبیاری، بهبود کیفیت خاک و محصول، کاهش رشد علفهای هرز و صرفهجویی در هزینهها را به همراه دارد. این مورد را هم در نظر داشته باشید که آبیاری قطرهای زیرسطحی در انواع مختلف خاک و برای گیاهان گوناگونی قابل استفاده است.
آبیاری نوار تیپ
آبیاری نوار تیپ یکی از روشهای کارآمد آبیاری تحت فشار است که در آن، نوارهای پلاستیکی نازکی که در طول خود دارای سوراخهای ریزی هستند، در زیر سطح خاک و در نزدیکی ریشه گیاهان قرار میگیرند. آب با فشار کم از این سوراخها خارج شده و به صورت یکنواخت در خاک اطراف ریشه پخش میشود.
این روش به دلیل سادگی اجرا، هزینه پایین و راندمان بالا، به ویژه برای آبیاری گیاهانی مانند سبزیجات، صیفیجات و محصولات زراعی در سطح وسیع بسیار مناسب است. نوار تیپها در انواع مختلف با فاصله و دبی متفاوت تولید میشوند و انتخاب نوع مناسب آن به عوامل مختلفی مانند نوع خاک، نوع گیاه و شرایط آب و هوایی بستگی دارد.
جهت مشاهده ی برندهای مختلف نوار تیپ آبیاری کلیک کنید.
آبیاری میکرو اسپری زیرسطحی
آبیاری میکرو اسپری زیرسطحی روشی نوین و دقیق در آبیاری است که در آن، آب به صورت مه پاش بسیار ریز و با فشار کم به درون خاک تزریق میشود. در این روش، نازلهای بسیار کوچکی در عمق مشخصی از خاک کار گذاشته میشوند که آب را به صورت یکنواخت در اطراف ریشه گیاه پخش میکنند. این روش به دلیل شباهت بسیار زیاد به بارش باران طبیعی، شرایط ایدهآلی را برای رشد ریشه و جذب آب و مواد غذایی توسط گیاه فراهم میآورد.
آبیاری میکرو اسپری زیرسطحی به ویژه برای آبیاری نهالها، درختان جوان و گیاهانی که به رطوبت بالا و یکنواختی نیاز دارند، بسیار مناسب است. از مزایای اصلی این روش میتوان به کاهش تبخیر، افزایش نفوذ آب در خاک، بهبود تهویه خاک، کاهش رشد علفهای هرز و امکان کوددهی همزمان با آبیاری اشاره کرد. با این حال، هزینه اولیه نصب و نگهداری این سیستم نسبت به سایر روشها بالاتر بوده و نیاز به تخصص و دقت بیشتری در طراحی و اجرا دارد.
مزایای آبیاری زیر سطحی درختان
- کاهش تبخیر: با قرارگیری سیستم آبیاری در زیر خاک، آب در معرض مستقیم نور خورشید و باد قرار نگرفته و در نتیجه میزان تبخیر به حداقل میرسد.
- افزایش راندمان آبیاری: از آنجایی که آب به طور مستقیم به ریشه گیاه میرسد، جذب آب توسط گیاه به حداکثر رسیده و راندمان آبیاری افزایش مییابد.
- کاهش شوری خاک: در مناطقی که مشکل شوری خاک وجود دارد، آبیاری زیرسطحی میتواند با شستشوی نمکهای محلول از اطراف ریشه، به کاهش شوری کمک کند.
- بهبود کیفیت محصول: آبیاری یکنواخت و دقیق باعث بهبود کیفیت محصول، افزایش اندازه میوه و افزایش قند میوه میشود.
- کاهش فرسایش خاک: از آنجایی که آبیاری سطحی انجام نمیشود، خطر فرسایش خاک به حداقل میرسد.
معایب آبیاری زیرسطحی
آبیاری زیرسطحی با تمام مزایایی که دارد، با چالشهایی نیز همراه است. برخی از مهمترین معایب این روش عبارتاند از:
- هزینه اولیه بالا: راهاندازی سیستم آبیاری زیرسطحی نیازمند سرمایهگذاری اولیه قابل توجهی است که شامل خرید تجهیزات، نصب و حفر کانال میباشد. این هزینه نسبت به روشهای سنتی آبیاری بیشتر است.
- احتمال گرفتگی قطرهچکانها: کیفیت نامناسب آب، وجود املاح و ذرات معلق در آب میتواند باعث گرفتگی قطرهچکانها شده و راندمان سیستم را کاهش دهد. این مسئله نیاز به شستشوی دورهای سیستم را افزایش میدهد.
- نیاز به نگهداری: سیستم آبیاری زیرسطحی برای عملکرد صحیح به نگهداری و تعمیرات دورهای نیاز دارد. این شامل بررسی فشار آب، تمیز کردن فیلترها، تعویض قطعات آسیبدیده و بررسی عملکرد قطرهچکانها میشود.
- آسیبپذیری در برابر عوامل خارجی: لولهها و قطرهچکانهای زیرسطحی در برابر عوامل خارجی مانند یخزدگی، فعالیت جوندگان، تغییرات دمایی و فشار خاک آسیبپذیر هستند. این آسیبها میتواند به نشت آب، کاهش راندمان سیستم و افزایش هزینههای تعمیر منجر شود.
کلام پایانی
آبیاری زیرسطحی، یک روش کارآمد و بهینه برای آبیاری درختان است که میتواند به افزایش تولید، کاهش مصرف آب و بهبود کیفیت محصول کمک کند. با توجه به مزایای فراوان این روش، استفاده از آن در کشاورزی به شدت توصیه میشود. اما باید به معایب آن نیز توجه داشته باشید.
