قطره چکان آبیاری

دریپرها یا قطره‌چکان‌ آبیاری قطره ای ، ابزارهایی هستند که در انتهای سیستم آبیاری قطره ای قرار می‌گیرند و آب را به گیاهان منتقل می‌کنند. این دریپرها به عنوان عنصر اصلی سیستم آبیاری قطره‌ای شناخته می‌شوند و در مدل‌های متنوعی برای مصارف مختلف طراحی می‌شوند. وظیفه اصلی دریپر یا قطره‌چکان‌ها، انتقال مقدار معینی از آب و مواد مغذی از خطوط آبیاری به ریشه گیاه است. یک سیستم آبیاری قطره‌ای می‌تواند دارای صدها یا هزاران دریپر باشد که باید دوام، مقاومت در برابر گرفتگی و دارای آبدهی متناسب باشند. در این سیستم، سرعت جریان و فشار آب، همچنین فاصله بین دریپرها نقش مهمی در الگوی آبیاری و جلوگیری از مشکلات مانند رواناب و غرقابی دارند.

انواع قطره چکان آبیاری قطره ای :

افرادی که قصد اجرای سیستم آبیاری قطره‌ای دارند، می‌توانند با توجه به نیاز آبی و نوع زمین کشاورزی یا باغ خود، از انواع مختلف دریپرها استفاده کنند. با شناخت تفاوت‌ها بین انواع دریپرها، افراد می‌توانند به راحتی دریپر مناسب خود را انتخاب کنند.

دریپرها را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کنیم:

1. قطره‌ چکان‌های آنلاین (Online Drip Emitters) :

لوله‌های قطره‌چکان دار (دریپرهای اینلاین Inline Drip Emitters):
قطره‌چکان‌های آنلاین به صورت جداگانه از لوله‌های لترال قرار می‌گیرند و بر روی لوله‌های آبیاری نصب می‌شوند. این دریپرها برای آبیاری قطره‌ای درختان و گیاهان مناسب هستند. یکی از مزیت‌های این نوع دریپرها، امکان نصب هر تعداد مورد نیاز بر روی لوله آبیاری با فواصل دلخواه است.

2. قطره‌ چکان‌های خود تنظیم (Pressure Compensating) یا جبران کننده فشار :

دریپرهای پرسی:
این نوع دریپرها با تغییرات فشار جریان آب، دبی خروجی را به صورت خودکار ثابت نگه می‌دارند. این انعطاف پذیری به وسیله سیلیکون در داخل دریپرها ایجاد می‌شود که وظیفه تنظیم فشار آب و یکنواختی خروجی را بر عهده دارد. از این نوع دریپرها به منظور افزایش یکنواختی آبیاری و جبران نقصان فشار در سیستم استفاده می‌شود.

دریپرهای بازشونده:
این نوع از دریپرها، قابلیت بازشوندگی و بازرسی دوره‌ای را دارند. مهمترین مزیت آن‌ها این است که می‌توان در هنگام فعالیت سیستم، آن‌ها را بازرسی کرد. این انعطاف پذیری به عنوان یک ویژگی حیاتی در کنترل و نظارت بر آبیاری به شمار می‌رود.

قطره‌ چکان‌های تنظیمی (Non-PC Dripper) :

قطره‌چکان‌های تنظیمی یا پیچی در مقایسه با قطره‌چکان‌های جبران کننده فشار، دارای ساختار ساده‌تری هستند. در این نوع قطره‌چکان، دبی خروجی را می‌توان به صورت دستی با استفاده از پیچ موجود بر روی آن تنظیم کرد. این قطره‌چکان‌ها قابلیت تنظیم دستی دبی خروجی را از 0 تا 60 لیتر بر ساعت دارند. یکی از مزایای این نوع قطره‌چکان‌ها قیمت مناسب آن‌ها است. همچنین، زمانی که نیازهای آبی مختلف برای درختان و گیاهان وجود دارد، می‌توان از این قطره‌چکان‌ها بهره گرفت.

لوله‌های قطره‌ چکان‌دار :

در لوله‌های قطره‌چکان‌دار یا قطره‌چکان‌های داخل لوله‌ای، کارخانه سازنده قطره‌چکان‌ها را در فواصل مساوی داخل لوله‌های لترال قرار می‌دهد. به عنوان مثال، فاصله قطره‌چکان‌ها در داخل لوله 30 سانتی‌متری است. قطره‌چکان‌های در لوله نیز دارای دو نوع ساده و خودتنظیم شونده هستند.
قطره‌چکان‌های خودتنظیم شونده یا جبران کننده فشار (PC Dripper):
در این نوع قطره‌چکان‌ها، تا زمانی که فشار آب در محدوده مجاز باشد، دبی جریان خروجی ثابت است. دیافراگم تعبیه شده درون این قطره‌چکان‌ها به‌طور خودکار جریان را ثابت نگه می‌دارد و این دریپرها دارای مکانیسم خودشویندگی برای جلوگیری از گرفتگی هستند.

قطره‌ چکان‌های ساده (Non-PC Dripper):

در لوله‌های قطره‌چکان‌دار ساده که جبران کننده فشار نیستند، طراحی به‌صورتی است که سرعت جریان خروجی بر مبنای فشار کاری باشد. تغییرات در فشار آب باعث تغییر در دبی جریان خروجی می‌شود. در نصب این نوع قطره‌چکان‌ها، نیاز است که به عواملی نظیر قطر لوله، فاصله قطره‌چکان‌ها، شرایط زمین، ارتفاع و شیب توجه شود.

انواع نوار تیپ آبیاری قطره ای :

نوار آبیاری قطره‌ای یا نوار تیپ، لوله‌ای با دیواره نازک است که برای آبیاری قطره‌ای به‌کار می‌رود. این نوارها از جنس پلی‌اتیلن تهیه شده و دارای ضخامت 4 تا 25 میلیمتر هستند. نوارها ساختار ساده‌ای دارند و آب از نازل‌های موجود بر روی نوار خارج می‌شود. فواصل معمول بین این نازل‌ها بین 15 تا 60 سانتی‌متر است. نوار تیپ به دو دسته کلی درزدار (بغل دوخت) و پلاک دار تقسیم می‌شود، که نوار آبیاری پلاک دار بهترین یکنواختی آبدهی را ایجاد می‌کند.

نوارهای آبیاری:

نوارهای آبیاری، که ضخیم‌تر همان لوله‌های قطره‌چکان‌دار هستند که در بالا به آنها اشاره شد، عمدتاً برای مصارف دائمی استفاده می‌شوند. این لوله‌ها برای توزیع آب به صورت یکنواخت در زمین‌های کشاورزی و باغات به‌کار می‌روند. در مقابل، نوارهای آبیاری نازک‌تر عمدتاً یکبار مصرف هستند و پس از مصرف، دور انداخته می‌شوند.

گرفتگی قطره‌ چکان :

یکی از چالش‌های اساسی در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، گرفتگی قطره‌چکان‌ها است. معمولاً، مواد معدنی، املاح، ذرات معلق در آب یا مواد آلی باعث گرفتگی قطره‌چکان‌ها می‌شوند. برای پیشگیری از این مشکل، استفاده از سیستم‌های فیلتراسیون مناسب ضروری است.

استفاده از قطره‌چکان خودتنظیم یا جبران کننده فشار :
– زمانی که یکنواختی فشار در لوله‌های آبیاری وجود ندارد، استفاده از قطره‌چکان خودتنظیم (PC) یا لوله‌های دریپردار خودتنظیم شونده اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
– زمینه‌های ناهموار با اختلاف ارتفاع زیاد و یا لوله‌ها با طول زیاد ممکن است باعث افت فشار شوند.
– قطره‌چکان‌های خودتنظیم بهترین گزینه هستند زیرا دیافراگم داخلی آنها به‌طور خودکار جریان آب را تنظیم می‌کند و مانع از گرفتگی می‌شود.

 انتخاب بین قطره‌ چکان پیچی یا تنظیمی :

– قطره‌چکان پیچی یا تنظیمی بسته به نیازهای خاص می‌تواند انتخاب شود. قطره‌چکان تنظیمی از نظر تنظیم دبی خروجی انعطاف‌پذیرتر هستند و در شرایطی که نیاز به تنظیم دقیق دبی وجود دارد، مناسب‌تر هستند.
– در مقابل، قطره‌چکان پیچی ساختار ساده‌تری دارند و با کمترین هزینه قابل تهیه هستند. اگر زمین بزرگی دارید و تنظیم دقیق دبی برای شما مهم نیست، ممکن است این نوع قطره‌چکان‌ها مناسب‌تر باشند.